CERRO CORA

Cuando en la fria mañana del 1º de marzo de 1870 Chico Diablo lanceó al Mariscal Francisco Solano López a orillas del Aquidabán Nigüi puso fin a la mas larga y sangrienta guerra internacional del continente Americano.


¡Muero con mi Patria! exclamó el Mariscal, con esa última frase en sus labios, herido, agotado y desangrado, medio ahogado, moribundo y anegado en sangre el agua inmunda del arroyo que, caído sentado, lo circundaba, recibió un tiro de Manlicher que le atravesó el corazón. Ahí quedó, muerto de espaldas, con los ojos abiertos y la mano crispada en la empuñadura de su espadín de oro –en cuya hoja se leía "Independencia o Muerte".


“¡O, diavo do López!” [¡”Oh, diablo de López!”], comentó el macaco recluta del Imperio brasileño mientras pateaba el cadáver.

Lo que comenzó como un lío de ganaderos brasileños en el Uruguay, similar al problema de los cultivadores de soja del Alto Paraná, derivó en una guerra internacional en 1864. Sin entrar en consideraciones sobre la validez o no de esta guerra o si se la podría haber evitado, lo cierto es que en ese día finalizó el calvario de cinco años de los paraguayos que participaron de ella y que pueden ser equiparados a Espartanos.


A continuación encontrarán texto y música de 1º de Marzo de Emiliano Rivarola Fernández y Cerro Corá de Felix Fernández.

1º de Marzo





Ko che purahéipe hi'ãnte amombáy Paraguái porãme
Ha oiméva oikove ñande ru yma tojapysaka
Tombopu Diana tohendu oîva ko ñane retãme
Mba'épa ha'e añatói jave ko che mbaraka.

Péina che tapýi ambojeguapa cinta tricolorpe
Amomaiteívo 1º de Marzo ko'êju pytã
Che irû che rovái rombovy'ami pe Solano López
León intachable ohayhu va'ekue Paraguái retã.

Ohua'i vaekue mbohapy tetã ñane rundipávo
Lanza ipopekuéra, bayonetaita hatiãi rei
Oñepysanga Tujutîme oikévo batalla rekávo
Upépe ohecha mba'épa ovale raza guarani.

¡Viva el Paraguay! péina asapukái a Chaco ruguápe
Ajapo haguã López rapekuégui puraheirãmi
Apoi yvytúre oguahê haguã amo Cerro Corápe
Sepultura ári oîhápe hína ñande karai.

Ha cincuenta y seis años omboty este día iko'êvo
Del año setenta ku Cerro Corápe ñorairõhague
Upérõje López henda blanco ári hetã odefendévo
Ijespáda ipópe ibandéra guýpe al galope osê.

Ocumpli iley "Vencer y Morir" Tupi renondépe
Coronel ta'ýra ijykére osê Resquín avei
Kambáre okopi hetã rayhupápe tatatî apytépe
Ha Solano López kuimba'e añete hetã ohayhúva.

Rovy'a vaerã ndeichagua yvy ári oimérõ mokõi
Péina purahéi che py'a mbytépe ndéve añongatúva
1º de Marzo ko nde yvy ári este día heñói
Nopensái la ivida ome'êtaha nombyasýi voi.

Hi'ãnteva chéve cada oguahê 1º de Marzo
Che jurúgui osê ñe'ê iporãva iporavo pyre
Japaga haguã ñande debeha a los veteranos
Umi ñande ru ñande Tricolor defendehare.

Tujutî, Kurupa'yty,
Estero Bellaco, Ita Yvate,
Ytororõ, Cerro Corá,
Mariscal López upépe oime

CERRO CORÁ


Campamento, campamento, amoite Cerro Corá pe
pyhareve ko'ëtï rire ñande guerra opahague
henda ári Mariscal, ijespada mi okápe
Vencer o Morir he'i hápe, ojuguaitï umi kamba.

….. Osyry pe Aquidaban culantrillo mi apytépe
….. iñe'ë me omombe'u ñande ru omano hague
….. ha yvyra piru ti míre cerro hü pa'ü mbytépe
….. ysyry pe omoirüvo ojahe'o umi guaiguingue.

Mariscal rire Mariscal yevy mamópa oime nde rasa harä
nembo chyryry nereñentregái ndéco Paraguay mobe'upyrä
guyra jepeve ombopurahéi omo mba'ete Paraguay ruguy
no kirirïvéi magmárö guyra oñembo'epa cada pytümby.

….. Batallon ha regimiento, frente marcha tenonde
….. ka'aguýre orretumba Mariscal pe osapukái
….. ha oikovéva ha hasyva ha umi ñúre ikangue kue
….. opu'a mboka ipópe odefendévo Paraguay.

Campamento, campamento amoite Cerro Corá pe
cerro mi pa'ü mbytépe cordillera de Amambay
omano Mariscal López tricolor oveve hápe
no entregáiri upei bandera odefendévo Paraguay.

….. Ñamano rire ñapu'ä yevy ñahendu vove Mariscal ñe'ë
….. umi ysyry tuju karugua ombyasy joa López recove
….. la generación to roga hese ha toñembo'e cada la oración
….. ha Cerro Corá, Lomas Valentinas, na che rendumina Sauce, Boquerón.


 CERRO CORÁ


FELIX FERNANDEZ
Tte. 1º Emiliano R. Fernández.
MCAL. FRANCISCO SOLANO LOPEZ
GUERRA DE LA TRIPLE ALIANZA
LA NOCHE ANTES

Comentarios

  1. Difícil de escribir y comprender la historia del Paraguay sin comprender la inmolación de López en Cerro Corá en manos de los brasileros.

    ResponderEliminar

Publicar un comentario